Universitet talabalarining malakaviy amaliyotlarini, magistrantlarga stajirovka va ilmiy amaliyotlarni o‘tkazilishi

Malaka amaliyoti ta’lim yo‘nalishlari o‘quv rejalariga muvofiq 2-kursdan boshlab tizimli ravishda universitet tomonidan ishlab chiqiladigan hamda qabul qiluvchi tashkilot bilan kelishib tasdiqlanadigan malaka amaliyoti dasturi asosida amalga oshiriladi.

Universitet talabalari ish joylariga dastlabki taqsimlashni bitiruvchi kurs oxirida emas, balki mos ravishda ikkinchi va uchinchi kurslarda tahsil olayotgan davrda o‘tkazish va barcha turdagi amaliyotlarni ishga yo‘llanma oladigan korxona, tashkilot yoki muassasada o‘tashini yo‘lga qo‘yish amalga oshiriladi.

Malaka amaliyoti universitetning qabul qiluvchi tashkilotlar bilan belgilangan tartibda tuzilgan shartnomalari asosida tashkil qilinadi.

Universitet va qabul qiluvchi tashkilot malaka amaliyotini tashkil etish va o‘tkazish bo‘yicha shartnomada shartnoma predmeti, taraflarning huquq va majburiyatlari, qabul qiluvchi tashkilotning ish faoliyati xususiyatlaridan kelib chiqqan holda malaka amaliyotini tashkil etish tartibini, shartnomaning amal qilish muddatini, shartnomani bekor qilish asoslarini, shuningdek taraflarning javobgarligini kelishib oladi.

Talabalar va malaka amaliyoti rahbarlarining faoliyatini tartibga soluvchi asosiy hujjat malaka amaliyoti dasturi hisoblanadi.

Malaka amaliyoti dasturi quyidagi asosiy bo‘limlardan tarkib topadi:

-malaka amaliyotining maqsad va vazifalari;
-malaka amaliyotining mazmuni;
-malaka amaliyotining reja-jadvali;
-malaka amaliyotining baholash mezoni;
-malaka amaliyotining hisobotiga bo‘lgan talablar.

Universitetdan malaka amaliyoti rahbarining malaka amaliyotidagi o‘quv yuklamasi soatlari o‘quv rejada ko‘rsatilgan haftalar, talabalar guruhi va sonidan hamda qabul qiluvchi tashkilot joylashgan hududdan kelib chiqib aniqlanadi.

Talaba:

-malaka amaliyotini o‘tash joyi, reja-jadvali, dasturi va tartibi bilan oldindan tanishish;

-malaka amaliyotini o‘tkazish bo‘yicha o‘z fikr-mulohazalarini bildirish;

-malaka amaliyotini o‘tash yuzasidan zarur axborotlarni olish;
-malaka amaliyoti bo‘yicha uslubiy materiallar bilan tanishish hamda

malaka amaliyoti rahbarlaridan yo‘l-yo‘riqlar olish huquqlariga ega.

Talabaga:

-malaka amaliyoti reja-jadvali va dasturida nazarda tutilgan barcha topshiriqlarni belgilangan muddatlarda, to‘liq hajmda va sifatli bajarish;

-malaka amaliyotining kundaligini har kuni va tartibli yuritish;

-Universitet va qabul qiluvchi tashkilotdan tayinlangan malaka amaliyoti rahbarlarining dasturda ko‘zda tutilgan ishlarga oid barcha topshiriqlarini bajarish;

-hisobotga tegishli hujjatlarni o‘z vaqtida rasmiylashtirish;

-qabul qiluvchi tashkilot xodimlari faoliyatini tartibga soluvchi hujjatlar va ichki mehnat tartib-qoidalariga rioya qilish majburiyatlari yuklatiladi.

Malaka amaliyoti uch bosqichga bo‘linadi:

-tayyorlov bosqichi;
-asosiy bosqich;
-yakuniy bosqich.

Malaka amaliyotini o‘tash davrida talabaga ish haqi to‘lanishi belgilanganligidan qat’iy nazar, uning stipendiya olish huquqi saqlab qolinadi.

Universitet talabalarining malakaviy amaliyotlarini o‘tkazish va shakllari tartibi haqida

1. Umumiy qoidalar

Mazkur shakllari va tartibi O‘zbekiston Respublikasining “Ta’lim to‘g‘risida”gi qonun talablariga mos ravishda ishlab chiqilgan. Unda universitet talabalarining malakaviy amaliyotini o‘tkazish shakllari, tartibi va uslublari belgilangan.

1.1. Bakalavriat yunalishlari va magistratura ixtisosliklari bo‘yicha mutaxassislar tayyorlashning muhim qismi bo‘lgan talabalar amaliyoti ilg‘or korxona, muassasalar va tashkilotlarda o‘tkaziladi.

Talabalar amaliyoti bakalavriat yo‘nalishlari va magistratura ixtisosliklari fanlarining nazariy qismini mustahkamlash uchun zarur bo‘lgan, o‘qish jarayonining bevosita ishlab chiqarish sharoitlarida o‘tkaziladigan davomidir.

Malakaviy amaliyotlar bakalavriat yo‘nalishlari va magistratura mutaxassisliklari davlat ta’lim standartlarida (DTS) ko‘zda tutilgan turli shakllarda tashkil qilinadi.

Universitet ta’lim yunalishlarining o‘ziga xosligini hisobga olib, kadrlar buyurtmachilari talablariga binoan, universitet kengashi qaroriga muvofiq amaliyotning boshqa guruxlarini kiritish xuquqiga ega.

1.2. Har bir amaliyotning maqsadi, muddati va mazmumi DTS, o‘quv rejalari va amaliyot dasturlarida belgilangan.

1.3.Amaliyot dasturlari tanlangan yo‘nalish (mutaxassislik)ning malakaviy talablari, korxona, muassasa, tashkilotlarniig (bundan buyon - amaliyot ob’ektlari) tavsifi hisobga olingan holda tegishli kafedralar tomonidan ishlab chiqiladi va ularni universitet rektori  yoki o‘quv ishlari bo‘yicha prorektor tasdiklaydi.

2. Amaliyotni tashkil qilish va unga rahbarlik

2.1. Talabalar amaliyoti universitetning davlat va aksiyadorlik korxonalari, muassasa, tashkilot, firma, qo‘shma korxonalar va boshqalar bilan tuzgan shartnomalari asosida tashkil qilinadi.

2.2. Yuridik shaxslar bilan tuzilgan kontrakt asosida o‘qiydigan talabalar amaliyot o‘tish uchun tegishli amaliyot ob’yektlariga yuboriladilar.

2.3. Amaliyotni tashkil qilish va o‘tkazish uchun javobgarlik universitet o‘quv ishlari bo‘yicha prorektor zimmasiga yuklanadi.

2.4. Amaliyot joylari, talabalarning katta guruhlari o‘tishini hisobga olib, universitetga yaqinida joylashgan amaliyot ob’ektlaridan tanlanadi.

Mazkur tayanch joyda talabalar amaliyot o‘taydigan korxona yo‘q bo‘lsa, amaliyot ob’ektlari sifatida universitetga yaqin joylashgan korxonalardan foydalaniladi.

Ikki tomonlama bitimlar asosida amaliyotni xorijiy davlatlar korxonalari, muassasalari va tashkilotlarida o‘tash mumkin.

2.5. Universitet:

- har yili, 1-dekabrdan kechikmagan holda, navbatdagi kalendar yili uchun amaliyot ob’yektlari bilan shartnomalar tuzadi. Amaliyot boshlanishidan ikki oy oldin talabalar amaliyotini o‘tkazish dasturi va kalendar jadvalini amaliyot ob’yektlari bilan kelishib oladi;

- amaliyot rahbari tajribali professor, dotsent va o‘qituvchilardan tayinlanadi;

- fan, texnika va madaniyatning eng yangi yutuqlari, ishlab chiqarish iqtisodiyoti, uni ilmiy tashkil etish, boshqarish va shunga o‘xshash masalalar bo‘yicha amaliyot ob’yektlari ma’muriyati bilan birgalikda mutaxassislarning ma’ruzalarini tashkil etadi;

- talabalar va amaliyot ob’yektlarini amaliyot dasturlari bilan ta’minlaydi;

- ob’yektlardagi talabalar amaliyotining tashkil etish tartibi va o‘tkazilishini xamda amaliyot muddati va mazmuniga rioya kilinishini nazorat qiladi.

2.6. Universitetdan tayinlangan amaliyot rahbari:

- talabalar kelishiga zaruriy tayyorgarlik tashkil etish uchun ob’yektlarga amaliyot boshlanishidan oldin boradi;

- talabalarning amaliyotga borishidan oldin tashkiliy tadbirlar (amaliyot o‘tkazish tartiblari, havfsizlik texnikasi haqida ko‘rsatmalar berish va h.k.)ni o‘tkazishni ta’minlaydi;

- talabalar kafedra topshiriqlarida ko‘zda tutilgan ilmiy-tadqiqot ishlariga rahbarlik qiladi;

- amaliyot ob’ektlari talabalarning mehnat va maishiy xizmat sharoitlari me’yordagidek ta’minlanganligini nazorat kiladi;

- talabalarning ichki mehnat tartib-qoidalariga rioya qilishlarini nazorat qiladi;

-amaliyot yakunlari bo‘yicha talabalar ilmiy anjumanlari tayyorlanishida va amaliyot natijalarini baholovchi komissiya ishida ishtirok etadi;

-talabalarning amaliyot bo‘yicha hisobotini ko‘rib chiqadi, ularning ishi haqida tavsiyanoma beradi. Talabalar amaliyot o‘tganligi, ularning amaliy tayyorgarligidagi kamchiliklar ko‘rsatilgan amaliyotni takomillashtirish haqida takliflar kiritilgan yozma hisobotni kafedra mudiriga taqdim etadi;

-barcha ishlarni amaliyot ob’yekti tomonidan biriktirilgan rahbar bilan birgalikda o‘tkazadi.

2.7. Talabalar amaliyotining umumiy rahbarligi amaliyot ob’yekti rahbarining buyrug‘i bilan mas’ul xodimlardan biriga yuklatiladi.

Sex, bo‘lim, laboratoriya kabilarda talabalar amaliyotining bevosita rahbarligi amaliyot ob’ekti boshlig‘ining buyrug‘i bilan ko‘rsatilgan tarkibiy bo‘limning yuqori malakali mutaxassisi zimmasiga yuklanadi.

2.8. Shartnoma majburiyatlariga muvofiq amaliyot ob’yektlari:

-talabalar amaliyotini amaliyot dasturi va mazkur nizomga muvofiq tashkil qiladi va o‘tkazadi;

-dasturga muvofiq talabalar amaliyot o‘tash samaradorligini ta’minlovchi ish joylari bilan ta’minlaydi;

-talabalar ta’lim yo‘nalishlari bo‘yicha bo‘sh ish joylari mavjudligida, amaliyotchilarni tegishli ish haqi bilan lavozimlarga qabul qiladi;

-amaliyotni o‘tashda universitet bilan kelishilgan oy-kunlik ish jadvali amal kiladi;

-talabalarga mavjud adabiyotlar, texnik va boshqa xujjatlardan foydalanish imkoniyatlarini beradi;

- kurs ishi va malakaviy bitiruv ishlari uchun mavzular tanlashda yordam ko‘rsatadi;

-hayot faoliyati havfsizligi bo‘yicha majburiy ko‘rsatmalar beradi, zarur bo‘lgan hollarda talabalarni mehnatning havfsiz usullariga o‘rgatadi va bu xaqda xujjatlar rasmiylashtiriladi;

-amaliyotchi talabalarning mazkur amaliyot ob’yektida joriy qilingan ichki mehnat tartib qoidalariga rioya qilishlarini ta’minlaydi va nazorat qiladi:

-yaqin atrofda joylashgan boshqa korxona, muassasa, tashkilotlarga birgalikda tashriflar o‘tkazadi;

-talabalarning amaliyot o‘tash vaqtida mazkur amaliyot ob’yektining tegishli ishchilari uchun joriy qilingan shaxsiy himoya vositalari va maxsus ovqat, poyabzal, ximoya kiyimlari bilan ta’minlaydi;

-shartnoma asosida talabalar yashashi uchun qulay sharoitli yotoqxonalar bilan ta’minlaydi. Zarur bo‘lganda ularni joylashtirish uchun turar joylarni ijaraga oladi;

-zarur bo‘lgan hollarda, ichki mehnat intizomini buzgan amaliyotchi talabalarga amaliyot ob’yekti rahbarining buyrug‘i bilan jazo choralari ko‘riladi va bu haqda universitet rektoriga habar qiladi;

-amaliyot o‘tayotgan talabalar baxtsiz hodisaga uchragan holda to‘la javobgarlikni oladi.

2.9. Talaba amaliyot o‘tashda:

-amaliyot dasturida ko‘zda tutilgan topshiriqlarni to‘liq bajarishi;

-amaliyot ob’yektining ichki mehnat tartib-qoidalariga bo‘ysunishi;

-mehnat muhofazasi, xavfsizlik texnikasi va ishlab chiqarish sanitariyasi qoidalarini o‘rganishi va qatiy rioya qilishi;

-bajarilgan ish va uning natijalari uchun shu korxona ishchilari qatori javobgarlik olishi;

-kundalik daftar yuritishi, chizmalar, tasvirlar va boshqalarni bajarishi;

-amaliyot rahbariga barcha topshiriqlar bajarilgani haqida yozma ravishda hisobot berishi va amaliyot bo‘yicha sinov topshirishi shart.

3. Amaliyot natijalarini yakunlash

3.1. Amaliyot yakunida talaba yozma ravishda hisobot tayyorlaydi va uni bevosita amaliyot ob’yektidan tayinlangan rahbar imzolagan kundalik daftar bilan birga universitetdan tayinlangan rahbarga topshiradi. Hisobot talabaning amaliyot davrida bajargan muayyan ishlari to‘g‘risidagi ma’lumotlar, amaliyot ob’yekti bo‘limlarining qisqacha izohi (sex, bo‘lim, labaratoriya va boshqalar), ular faoliyatining tashkil qilinishi, hayot faoliyatining havfsizligi to‘g‘risidagi masalalar, amaliyot natijalari bo‘yicha xulosa va takliflarni o‘z ichiga olishi lozim.

3.2. Amaliyot yakunida talaba o‘z hisobotini universitet tomonidan tayinlangan komissiya oldida himoya qiladi.

Komissiya tarkibiga o‘tilayotgan amaliyot fanini olib boruvchi o‘qituvchi, universitet tomonidan biriktirilgan rahbar va imkoni bo‘lsa, amaliyot ob’ektidan tayinlangan rahbar ham kiritiladi.

Amaliyot natijasi bahosi talabaning kursdan kursga o‘tishi va stipendiya belgilashda hisobga olinadi.

Amaliyot yakuni universitetning ilmiy-uslubiy anjumani va amaliyot ob’yektining ishlab chiqarish kengashi muhokama qilinadi.

Universitet va fakultet ilmiy kengashida amaliyotning natijalariga yakun yasaladi.

3.3. Amaliyot dasturini bajarmagan, ishi haqida qoniqarsiz taqriz yoki hisobot, ximoyasida qoniqarsiz baho olgan talaba ta’til vaqtida o‘z hisobidan qayta amaliyot o‘tashga jo‘natiladi.

Ayrim hollarda, bunday talabaning kelgusida universitetda o‘qishi mumkinligi masalasi rektor tomonidan ko‘rib chiqiladi.

Magistrantlarga stajirovka va ilmiy amaliyot o‘tkazilishi bo‘yicha ma’lumotlar

Magistrlarga 2 yillik o‘qish mobaynida Stajirovka va Ilmiy amaliyot o‘tashlari ko‘zda tutilgan.

Stajirovka -1-kursda 2 semestr yakunlangandan so‘ng 1 oy davomida amalga oshiriladi. Bunda magistrlar o‘zlarining magistrlik dissertatsiya ishi bo‘yicha biriktirilgan obyektiga stajirovkaga yuboriladi.

Ilmiy amaliyot – 2-kursning 4 semestrda 5 hafta davomida amalga oshiriladi. Bunda magistrlar o‘zlarining magistrlik dissertatsiya ishi bo‘yicha biriktirilgan ob’yektiga ilmiy amaliyotga yuboriladi.

O‘quv jarayonining tashkil etilishida universitet bilan sohaga oid tashkilotlar orasidagi integratsiyani taʼminlash maqsadida tuzilgan shartnomalar asosida, amaliy va laboratoriya mashgʼulotlari, stajirovka, ilmiy va malakaviy amaliyotlar turli tashkilotlar va ilmiy-tadqiqot institutlari bazasida olib boriladi.Tashkilotlarning bazaviy ro’yhati quyidagicha:

O‘zbekiston Respublikasi Fanlar Akademiyasi qoshidagi ilmiy tadqiqot institutlari;

Suv xo‘jaligi vazirligi tasarrufidagi tashkilotlar va loyihalashtirish institutlari;

Davlat soliq qo‘mitasi huzuridagi kadastir agentligiga qarashli tashkilotlar va ilmiy tadqiqot institutlari;

“O‘zgidromet” markazi;

“O‘zbekgidroenergo” AJ;

“Davsuvxo‘jaliknazorat” davlat inspeksiyasi;

Tabiatni muhofaza qilish davlat qo‘mitasi;

“Texnolog” AJ;

Energetika va avtomatika ilmiy tadqiqot instituti;

Davlat kadastrlari palatasi;

Qishloq xo‘jaligini mexanizatsiyalashtirish ilmiy-tadqiqot instituti;

“O‘zsuvloyiha” AJ;

“Gidroproekt” AJ;

ISMITI;

“Fizika-Quyosh” IICHB;

“O‘zdavyerloyiha” davlat ilmiy-loyihalash instituti;

“O‘zGIP” MCHJ;

“Suvmash” AJ;  

O‘zbekiston milliy metrologiya instituti DK;

“Turon bank” ATB viloyat va tuman filiallari;

“Xalq bank” ATB viloyat va tuman filiallari;

“O‘zsanoatqurilish bank” ATB viloyat va tuman filiallari;

O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi huzuridagi Makroiqtisodiy va hududiy tadqiqotlar instituti;

“Xalqaro suv resurslarini boshqarish instituti” IWME O‘zmilliybank AJ;

O‘zbekiston Respublikasi kambag‘allikni qisqartirish va bandlik vazirligi;

Toshkent shahrida samarali faoliyat yuritayotgan MCHJlar  “Uzbekgidroenergo” AJ;

Ekologiya atrof muhitni muhofaza qilish va iqlim o‘zgarishi vazirligi;

O‘zbekiston Respublikasi iqtisodiyot va moliya vazirligi;

O‘zbekiston Respublikasi Qurilish va Uy-joy kommunal xo‘jaligi vazirligi;

“O‘zsanoatqurilish bank” ATB viloyat va tuman filiallari;

O‘zSuvloyiha MCHJ;

TEXNOPARK MCHJ;

Suv xo‘jaligi Vazirligiga qarashli ITHB lar va TIB tashkilotlari; Suv xo‘jaligi ob’yektlari xavfsizligini nazorat qilish inspeksiyasi va uning filallari;

“Suvloyiha” MCHJ;

Respublika muxandislik qidiruvlari va laboratoriya tadqiqot markazi MCHJ.