Bir paytlari “hamma narsani kadrlar hal qiladi”  degan shior boʻlardi. Bugun ham u dolzarbdir. Lekin bugungi kadr kengqamrovli bilim, dunyoqarash va zamon bilan hamnafas boʻlishi zarurligini davrning oʻzi talab etmoqda.

Prezident Shavkat Mirziyoyev 5 may kuni istiqbolli kadrlarni maqsadli tayyorlash va mutaxassislarning xorijda taʼlim olishini qoʻllab-quvvatlashga oid takliflar taqdimoti bilan tanishganlari ham bejiz emas.

Шуни aytish kerakki, hozirgi globallashuv, raqamlashtirish va bilim iqtisodiyoti sharoitida kadrlar tayyorlashda anʼanaviy yondashuvlar yetarli emas. Yangicha yondashuvlar bilim va koʻnikmalarning muvozanatli tarzda rivojlanishini taʼminlashga yoʻnaltirilgan.

Kompetensiyaga asoslangan yondashuv usul muhim. Bu usulda faqat nazariy bilim emas, balki amaliy, ijtimoiy, raqamli va muloqot qobiliyatlariga eʼtibor qaratiladi.

“Biladi, biladi va qila oladi” tamoyili asosida taʼlim beriladi. Taʼlim va mehnat bozori oʻrtasidagi bogʻliqlik ham yuqoridagi maqsadga daxldordir.  Oliy taʼlim muassasalari va kasb-hunar markazlari ishlab chiqarish korxonalari bilan hamkorlik qiladi. Muvofiqlashtirilgan oʻquv dasturlari orqali bitiruvchi mutaxassis tayyor holda mehnat bozoriga kirib keladi.

Innovatsion pedagogik texnologiyalar orqali integral bilim berish. Masofaviy va gibrid taʼlim tizimlarining joriy etilishi. Yosh kadrlar tajribali mutaxassislar rahbarligida rivojlanadi. Mentorlik faqat taʼlimda emas, balki shaxsiy oʻsishda ham muhim ahamiyatga ega.

Taʼlim hamma uchun ochiq va teng imkoniyatlar asosida tashkil etiladi.

Muloqot, jamoaviy ish va multidissiplinar yondashuvlar orqali talabalar faol tarbiyalanadi.

Yuqorida qayd etilgan fikrlar istiqbolli kadrlarni tayyorlash masalasiga bevosita daxldor.

Shuning uchun ham mamlakatimizda har bir sohani rivojlantirishda kadrlar masalasiga alohida eʼtibor qaratilmoqda. Yoshlarning oʻqishi, mutaxassislarning tajriba oshirishi davlat tomonidan qoʻllab-quvvatlanmoqda.

Shu maqsadda “El-yurt umidi” jamgʻarmasi tomonidan 2 ming 225 nafar stipendiatlar 45 ga yaqin davlatga oʻqishga yuborilib, byudjetdan jami 1,5 trillion soʻm yoʻnaltirildi. Hozirgacha ularning 1 ming 400 nafari Oʻzbekistonga qaytib, iqtisodiyot tarmoqlarida, taʼlim, fan, tibbiyot va davlat boshqaruvida ishlamoqda. Bugungi kunda 748 nafar stipendiatlar “TOP-300” talikdagi nufuzli universitetlarda taʼlim olayapti.

Endi bunday ishlar koʻlamini yanada kengaytirish maqsadida mazkur fondni Oʻzbekiston Respublikasi Prezidenti huzuridagi Istiqbolli kadrlarni tayyorlash boʻyicha “El-yurt umidi” jamgʻarmasi etib, Davlat boshqaruvi akademiyasini Oʻzbekiston Respublikasi Prezidenti huzuridagi Davlat siyosati va boshqaruvi akademiyasi etib qayta tashkil etish koʻzda tutilmoqda. Ular Davlat xizmatini rivojlantirish agentligi bilan birga kadrlar tayyorlash klasteriga aylantiriladi.

Prezidentimiz uchrashuv chogʻida taqdimot bilan tanisharkan, quyidagi maʼlumotlar ham eʼtirof etildi.

Jumladan, istiqbolli mutaxassislarni xorijda tayyorlash boʻyicha bakalavriat, magistratura va doktorantura bilan bir qatorda davlat xizmatchilari olti oygacha maqsadli stajirovkaga yuboriladi. Bunda energetika, urbanizatsiya, transport, arxitektura, geodeziya, yer munosabatlari, texnika, muhandislik kabi iqtisodiyotning drayver sohalariga, davlat boshqaruvi va dolzarb ijtimoiy yoʻnalishlarga ustuvorlik beriladi.

Shuningdek, Xalqaro reytinglarda “TOP-100” talik universitetlarga grant asosida oʻqishga kirgan nomzodlarga “El-yurt umidi” stipendiyasi imtihonlarsiz ajratilishi eʼtirof etildi. “TOP-300” talikda boʻlgan universitetlarga grantga kirganlarga xalqaro transport va turar joy xarajatlari imtihonlarsiz qoplab beriladi. “TOP-20” talikdagi universitetlar bakalavriatiga 50 foiz grant asosida qabul qilingan Prezident maktablari bitiruvchilariga stipendiyalar tanlovlarsiz ajratiladi.

Xorijda oʻqiyotgan yurtdoshlarimiz bilan doimiy muloqotda boʻlish, ularning ehtiyojlarini aniqlash hamda taʼlim-tarbiya jarayonlarida yordamlashish maqsadida “El-yurt umidi” jamgʻarmasi stipendiatlarining ota-onalari kengashi tuziladi. Elchixona va konsulliklarga talabalarga huquqiy va tashkiliy koʻmak koʻrsatish vazifalari yuklatiladi.

Zamon talablariga mos mutaxassislar tayyorlashda Davlat siyosati va boshqaruvi akademiyasining ham oʻrni katta. U yerda “Hokimlar maktabi”, “Rahbar ayollar maktabi”, “Kelajak liderlari” kabi kurslarda ilgʻor taʼlim dasturlari yoʻlga qoʻyilgan. Oʻtgan oʻquv yilida 13 mingdan ziyod tinglovchilarning malakasi oshirilgan.

Yangi tizimga asosan, endi davlat xizmatchilari uchun 3 ta dastur – malaka oshirish, qayta tayyorlash va magistratura yoʻlga qoʻyiladi. Barcha uzoq va oʻrta muddatli oʻquvlar xorijiy hamkorlar bilan qoʻshma taʼlim dasturlari hamda Iqtisodiy hamkorlik va taraqqiyot tashkilotining tayanch tavsiyalari asosida tashkil etiladi.

Magistraturada “Davlat boshqaruvi”, “Davlat siyosati”, “Hududlarni kompleks rivojlantirish”, “Inson resurslarini rivojlantirish” va “Davlat moliyasini boshqarish” yoʻnalishlarida 18 oygacha muddatda chuqurlashtirilgan bilimlar beriladi. Davlat buyurtmasidan tashqari toʻlov-kontrakt shaklida ham talabgorlar qabul qilinadi.

Akademiyada taʼlim dasturlari va ilmiy tadqiqotlar sifatini oshirish boʻyicha tavsiyalar berish, nufuzli xorijiy ilmiy-taʼlim muassasalari bilan hamkorlik oʻrnatish uchun Xalqaro akademik maslahat kengashi tuziladi.

Shuningdek, akademiya huzurida 4 ta yangi markaz tashkil etilmoqda. Misol uchun, Davlat boshqaruvi muammolarini ilmiy-amaliy tadqiq etish markazi davlat xizmati samaradorligini oshirish, xususiy sektordagi ilgʻor amaliyotlarni davlat boshqaruvida joriy qilishga qaratilgan tavsiyalar berib boradi.

Prezidentimiz takliflarni maʼqullab, bu tizimlarni yangicha yondashuvlar asosida joriy qilish, jamgʻarma va akademiya xodimlarining malakasini oshirish boʻyicha koʻrsatmalar berdi.  Iqtidorli yoshlarni doimiy izlab topish va yuqori darajada oʻqitish, malakali mutaxassislarni islohotlarga jalb qilish muhimligi taʼkidlandi.

Ushbu tadbirdan kelib chiqqan holda,  istiqbolli kadrlarni tayyorlashning ahamiyati va zarurligi haqida ushbu mulohazalarni qayd etish oʻrinlidir.

Har qanday mamlakatning iqtisodiy, ijtimoiy va maʼnaviy rivoji, avvalo, malakali, innovatsion fikrlay oladigan mutaxassislarga bogʻliq.

Yangi texnologiyalarni oʻzlashtira oladigan, muammo yecha oladigan va oʻzgaruvchan sharoitlarga moslasha oladigan kadrlar jamiyat rivojini jadallashtiradi.

Global mehnat bozorida ish topish uchun mutaxassis nafaqat bilim, balki amaliyot va zamonaviy koʻnikmalarga ham ega boʻlishi zarur.

Bugungi kunda talab yuqori boʻlgan kasblar tez-tez yangilanadi. Shunday sharoitda doimiy oʻzgarishga tayyor, fleksibil kadrlar kerak.

Ilmiy izlanishlar, raqamli texnologiyalar, sunʼiy intellekt va boshqa sohalarda yuqori salohiyatli kadrlar yetishmasligi barcha mamlakatlarda muhim muammo sanaladi.

Istiqbolli kadrlar tayyorlanmasa, zamonaviy ish oʻrinlari boshqa mamlakat mutaxassislari tomonidan egallanishi mumkin.

Tashqi mutaxassislarga bogʻliqlikni kamaytirish va oʻz ichki resurslarimizni rivojlantirishda milliy kadrlar salohiyati hal qiluvchi omildir.

Maxsus dasturlar, grantlar va stipendiyalar orqali iqtidorli yoshlarni qoʻllab-quvvatlash milliy istiqbol uchun zarurdir.

Tabiiy resurslar emas, aynan inson kapitali har qanday mamlakatning eng katta boyligi hisoblanadi.

Taʼlim, sogʻliqni saqlash, kasbiy rivojlanish kabi sohalarga investitsiya qilish orqali inson kapitaliga sarmoya kiritiladi.

Xullas, kelajak, barcha sohalarning rivoji istiqbolli kadrlar bilan chambarchas bogʻliq.

RAHIMBOY JUMANIYOZOV

Professor, Oʻzbekiston Yozuvchilar va Jurnalistlar uyushmalari aʼzosi