18-noyabr O‘zbekiston tarixida Davlat bayrog‘i kuni sifatida nishonlanadigan muhim sana hisoblanadi. 1991-yilning shu kuni mustaqil O‘zbekistonning milliy o‘ziga xosligining ajralmas qismiga, davlat suvereniteti va xalq birligi ramziga aylangan yangi bayrog‘i qabul qilindi. Davlat bayrog‘i shunchaki rasmiy atribut emas, balki xalqning an’analari, qadriyatlari va intilishlarini aks ettiruvchi chuqur tarixiy va madaniy ma’noga ega ramzdir. 

O‘zbekiston bayrog‘ining tavsifi O‘zbekiston Respublikasi bayrog‘i to‘g‘ri burchakli tuvalda gorizontal uch qismga bo‘lingan holda tasvirlangan: ustki chiziq ochiq ko‘k, o‘rta chiziq oq, pastki chiziq esa och yashil rangda. Bu chiziqlar ikkita qizil gorizontal chiziq bilan ajratilgan bo‘lib, ular kompozitsiyaning yorqinligi va ifodaliligini ko‘rsatadi. Bayroqning yuqori chap burchagida yarim oy va 12 yulduz mavjud bo‘lib, u ham bayroqqa o‘ziga xos ramziylik qo‘shadi. Bayroqning har bir elementiga o‘ziga xos ma’no berilgan bo‘lib, u mamlakat tarixi va mintaqaning tabiiy xususiyatlari bilan bog‘liq. O‘zbekiston bayrog‘idagi har bir rang o‘ziga xos ramziy ma’noga ega: Moviy rang moviy osmonni, musaffo suvni va mamlakatning bepoyon kengliklarini anglatadi. Sharqda qadimdan qadrlanib kelgan rang hamdir. U Amir Temur tomonidan o‘z davlatining bayrog‘i sifatida tanlangan va shundan so‘ng O‘rta Osiyoning buyukligi va qudrati bilan bog‘langan. Moviy rang tinchlik, osoyishtalik va barqarorlikni anglatadi, ravshanlik va uyg‘unlikka to‘la kelajakni ifodalaydi. Oq rang - tinchlik, poklik va xayrixohlik ramzi. Unda O‘zbekiston Respublikasining janjal va zo‘ravonliklardan xoli tinch va yorug‘ kelajak qurishga intilishi o‘z ifodasini topgan. Oq rang, shuningdek, niyatlar pokligi va mamlakat ichida ham, xalqaro maydonda ham orzu qilingan uyg‘unlikni anglatadi. Bayroqdagi oq rang O‘zbekiston xalqi uchun ravshanlikka da’vat, yorug‘ yo‘ldir. O‘zbekiston bayrog‘idagi qizil chiziqlar hayotiylikni ifodalaydi. Bu satrlar tomirlardagi qon kabi hayot har bir tirik mavjudotda mavjudligini, yer yuzini energiya va quvvat bilan to‘ldirishini eslatadi. Qizil rang har qanday qiyinchiliklarni yengib o‘tadigan odamlarning olg‘a harakatini, jadal rivojlanishini va matonatini anglatadi. Yashil rang tabiat, unumdorlik va baxtning ramzidir. Yashil rang ham tinchlik va ekologik barqarorlikni anglatadi. Zamonaviy dunyoda atrof-muhitni muhofaza qilish barcha mamlakatlar uchun eng muhim vazifaga aylangan va shu nuqtayi nazardan, bayroqning yashil rangi O‘zbekistonning barqaror rivojlanish va tabiatni muhofaza qilish istagini aks ettiradi. Yarim oy va yulduzlar O‘zbekiston bayrog‘ining eng muhim elementlaridan biri yarim oy va 12 yulduzdir. Bu ramzlar O‘zbekistonning chuqur tarixiy va madaniy ildizlarini aks ettiradi. Yarim oy Sharqda qadim zamonlardan beri qo‘llanilgan qadimiy ramzdir. Bu osmon, uyg‘unlik, himoya va xavfsizlik bilan bog‘liqlikni anglatadi.

 O‘zbekiston bayrog‘idagi yarim oy bepoyon osmonni, tinch va barqaror kelajakka intilishni eslatib turadi. 12 yulduz - mukammallik, to‘liqlik va uyg‘unlik ramzi. 12 raqami O‘zbekiston madaniyatida chuqur ma’noga ega bo‘lib, vaqt siklining tugashini, masalan, bir yildagi oylar sonini ifodalaydi. Yulduzlarni yorqin kelajak ramzi sifatida ham talqin qilish mumkin, 12 ta samoviy jismning har biri mukammallikka intilish va maqsadlarga erishish istagini aks ettiradi. O‘zbekiston bayrog‘i Markaziy Osiyoda mavjud bo‘lgan buyuk saltanat va davlatlarda qo‘llanilgan eng yaxshi bayroq an’analarini davom ettirib kelmoqda. Bu davlatlar, masalan, Buxoro va Xiva xonliklari, shuningdek, temuriylar davri madaniyatlarining buyukligini va tarixiy ahamiyatini aks ettiruvchi timsollardan foydalanganlar. O‘zbekistonning zamonaviy bayrog‘i ana shu an’analar elementlarini o‘ziga singdirib, ularni zamonaviy ideallar bilan uyg‘unlashtirgan. Demak, O‘zbekiston bayrog‘i mamlakatning qadimiy tarixini buguni va kelajagi bilan bog‘lovchi davomiylik va uzviylik ramzidir. Bu odamlarning xotirasini va farovonlik istagini ifodalaydi. O‘zbekiston fuqarolari uchun bayroqning ma’nosi O‘zbekiston bayrog‘i nafaqat rasmiy ramz, balki fuqarolik ongini tarbiyalashda qudratli element sifatida ham muhim o‘rin tutadi. Har bir yurt fuqarosi o‘z bayrog‘i bilan faxrlanadi, uni davlat muassasalarida, maktablarda, madaniy va sport tadbirlarida mardona ko‘taradilar. 18-noyabr – Davlat bayrog‘i kuni butun mamlakat bo‘ylab milliy ramzlarning ahamiyatiga bag‘ishlangan tantanali tadbirlar o‘tkazilishi an’anaviy tadbirga aylandi. O‘zbekiston bayrog‘i xalqning o‘tmishi, buguni va kelajagini bog‘lovchi ko‘p asrlik an’analarni eslatuvchi oltin meros bo‘lib xizmat qiluvchi birlik va kuch-qudrat ramzidir. Bu nafaqat mamlakat mustaqilligining e’tirofi, balki yorug‘ va barqaror kelajakka ishonch ramzi hamdir.

 O‘zbekiston Respublikasi bayrog‘i shunchaki rang va belgilar aks ettirilgan muhim belgi emas, balki xalqning boy tarixiy merosi va o‘ziga xos madaniy o‘ziga xosligini aks ettiruvchi yorqin timsoldir. U tinchlik, hamjihatlik, kuch va mukammallikka intilish qadriyatlarini birlashtiradi. Har yili 18-noyabr kuni O‘zbekistonning har bir fuqarosi ushbu ramz naqadar muhimligini yodga oladi va eng yaxshi an’analar, ajdodlar hikmati, farovonlik intilishini o‘zida mujassam etgan holda o‘z mamlakatini jahon sahnasida namoyon etilishidan faxrlanadi. 

Shohista O‘ljayeva 

Tarix fanlari doktori, professor