O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyevning Samarqanddagi «Markaziy Osiyo - Yevropa Ittifoqi” birinchi sammiti oldidan “Euronews”ga bergan intervyusi keng jamoatchilikning diqqat markazida bo‘ldi. Chunki bu intervyu strategik ahamiyatga ega. Nafaqat mamlakatimiz balki butun jahon e’tiboridagi global muammolar bilan bog‘liqligi bilan ahamiyatlidir. 

  Ushbu intervyuda Prezident Mirziyoyev mazkur sammitni Markaziy Osiyo va Yevropa Ittifoqi o‘rtasidagi munosabatlarda “haqiqiy tarixiy” voqea sifatida baholadi.

  Prezident berilgan 10 ta savolga aniq, ilmiy va mantiqiy asosda javob berdi. Intervyu bilan bog‘liq ba’zi mulohazalarni keltiramiz.

  Ushbu sammit iqtisodiy hamkorlikni mustahkamlash va umumiy muammolarni hal etishga qaratilgan bo‘lib, geosiyosiy beqarorlik, iqtisodiy xavf-xatarlar va iqlim o‘zgarishi kabi masalalarni muhokama qilishni nazarda tutadi. 

  Prezident Mirziyoyev O‘zbekistonning Yevropa Ittifoqi bilan hamkorlikda investitsiya imkoniyatlarini kengaytirish, savdo tartib-taomillarini soddalashtirish va standartlarni muvofiqlashtirish borasidagi sa’y-harakatlarini ta’kidladi. Shuningdek, Yevropa Ittifoqining “Global Gateway” strategiyasini Trans-Kaspiy va Trans-Afg‘oniston transport yo‘laklari kabi muhim mintaqaviy loyihalar bilan muvofiqlashtirishni taklif qildi.

  Markaziy Osiyoning global ta’minot zanjirlaridagi muhim rolini qayd etgan holda, Prezident Mirziyoyev transport va logistika yo‘laklarini rivojlantirishning ahamiyatini urg‘uladi. Shuningdek, O‘zbekiston va Yevropa Ittifoqi o‘rtasidagi Kengaytirilgan sheriklik va hamkorlik to‘g‘risidagi bitim (EPCA) savdo va investitsiya aloqalarini mustahkamlashga xizmat qilishini ta’kidladi.

  Mintaqaviy xavfsizlik masalalariga to‘xtalar ekan, Prezident Mirziyoyev terrorizm, ekstremizm va transmilliy jinoyatchilik kabi umumiy tahdidlarga qarshi kurashishda hamkorlikni kuchaytirishni taklif qildi. O‘zbekistonning Afg‘onistonga nisbatan pragmatik yondashuvi va mintaqaviy barqarorlikka qaratilgan sa’y-harakatlari ham ustuvor vazifalardan biri sifatida qayd etildi.

  Iqlim o‘zgarishiga qarshi kurashish masalasida, O‘zbekiston Markaziy Osiyo-Yevropa Ittifoqi toza energiya hamkorligini o‘z ichiga olgan “Hududiy yashil rivojlanish konsepsiyasi”ni taqdim etdi. Bu tashabbus qayta tiklanadigan energiya manbalari va “yashil” texnologiyalarga e’tibor qaratishni nazarda tutadi.

  Sammit yakunida “Samarqand deklaratsiyasi” qabul qilinishi ahamiyatli va bu hujjat strategik hamkorlik uchun yo‘l xaritasini belgilab beradi. Prezident Mirziyoyev ushbu sammit Markaziy Osiyo va Yevropa Ittifoqi o‘rtasidagi munosabatlarni yangi bosqichga olib chiqishiga ishonch bildirdi. 

  Prezident Shavkat Mirziyoyevning “Euronews”ga bergan intervyusi Markaziy Osiyo va Yevropa o‘rtasidagi hamkorlikning yangi bosqichini ko‘rsatdi. Ushbu intervyuda Markaziy Osiyo – Yevropa Ittifoqining birinchi sammiti oldida O‘zbekistonning xalqaro hamkorlikka doir yo‘nalishlari, mintaqaviy va global muammolarga doir nuqtayi nazarlari bayon qilingan.

  Mirziyoyev Markaziy Osiyo va Yevropa davlatlari o‘rtasida transport, savdo, energetika, ekologiya va taraqqiyot sohalarida hamkorlikni kuchaytirishning ahamiyatini ta’kidladi. Ushbu sammit mintaqada barqarorlik, xavfsizlik va iqtisodiy rivojlanish uchun muhim platforma bo‘lishi mumkinligi aytilgan.

  Prezident O‘zbekistonning sohadagi islohotlari, xususan, iqtisodiy liberallashtirish, tashqi savdoni rivojlantirish va chet el investitsiyalarini jalb etish borasidagi qadamlari haqida gapirdi. Shuningdek, “Yangi O‘zbekiston” strategiyasining mintaqadagi va xalqaro hamkorlikka hissasi ko‘rsatildi. 

  Markaziy Osiyo va Yevropani bog‘lovchi transport koridorlarining ahamiyati, shu jumladan, “Markaziy Osiyo – Janubiy Kavkaz – Yevropa” yo‘nalishlaridagi logistik imkoniyatlar muhokama qilingan. Bu mintaqadagi mamlakatlar uchun iqtisodiy o‘sishni ta’minlashda muhimdir. 

  Afg‘onistondagi vaziyat, terrorizm va migratsiya kabi muammolarga doir hamkorlikni kuchaytirish zarurligi alohida ta’kidlangan. Mirziyoyev O‘zbekistonning mintaqaviy xavfsizlikka qo‘shgan hissasini bayon qildi.

  Xalqaro hamkorlikda madaniyatlar o‘rtasida dialog va inson markaziy yo‘nalishlarning ahamiyatiga e’tibor qaratildi.

  Ushbu intervyu O‘zbekistonning mintaqada faol ishtirokini va Yevropa bilan munosabatlarni yanada rivojlantirish niyatini ko‘rsatadi. Markaziy Osiyo – Yevropa Ittifoqi sammiti ushbu yo‘nalishdagi muhim qadam bo‘lishi shubhasiz.

  27 davlatni, jumladan “Katta yettilik”ka a’zo uchta mamlakatni (Germaniya, Fransiya va Italiya) birlashtirgan Yevropa Ittifoqi Markaziy Osiyo bilan mintaqalararo darajada tizimli hamkorlikni yo‘lga qo‘ygan eng yirik integratsion tuzilma uchun ushbu intervyu yo‘llanma va qo‘llanma bo‘ladigan darajada desak, xato bo‘lmasa kerak. 

  Prezident bizning yo‘nalishimizga bevosita daxldor masalalarga ham to‘xtalib odilona, xolisona javob berib o‘tdi. Biz, dodo Prezident, “YEI – Markaziy Osiyo yashil sherikligi” dasturini rivojlantirishni taklif etamiz. Uning doirasida qayta tiklanadigan energiya manbalari, ekotizimlarni tiklash va iqlimni raqamli monitoring qilish bo‘yicha loyihalarni moliyalashtirishda kuchlarimizni birlashtirishimiz mumkin.

  Suv resurslarini tejash sohasidagi sa’y-harakatlarni birlashtirish muhim deb hisoblaymiz. Bu borada Yevropa Ittifoqi bilan irrigatsiya infratuzilmasini modernizatsiya qilishdan tortib muzliklarni birgalikda kuzatish va ilg‘or suv tejovchi texnologiyalarni joriy etishgacha bo‘lgan yo‘nalishlarda hamkorlik uchun katta imkoniyatlarni ko‘ryapmiz. 

  Ustuvor yo‘nalishlardan yana biri – ekotizimlar va bioxilma-xillikni tiklash ekani, tanazzulga uchragan yerlarni, shu jumladan, Orolbo‘yi hududini ko‘kalamzorlashtirish bo‘yicha keng ko‘lamli dastur – “Markaziy Osiyoning yashil belbog‘i” loyihasi boshlanganini, ekologik sohada ta’lim tizimini takomillashtirish va ilmiy tadqiqotlar o‘tkazishga e’tibor qaratilayotganini, mintaqamizda birinchi “Yashil” universitet ochilgani, bu ta’lim maskani esa qo‘shma tadqiqotlar o‘tkazish va innovatsiyalarni joriy etish uchun samarali maydon bo‘lib xizmat qilishi mumkinligini uqtirdi. 

  Bir so‘z bilan aytganda, ushbu sammit Markaziy Osiyo va Yevropa Ittifoqi o‘rtasidagi munosabatlarni rivojlantirishda yangi sahifa bo‘ldi desak, haq gapni aytgan bo‘lamiz. 

Rahimboy Jumaniyozov ”TIQXMMI" MTU professori, O‘zbekiston Yozuvchilar va Jurnalistlar uyushmalari a’zosi